Chessinside.com baş antrenörümüz Türk satrancının mihenk taşı Barış Esen ile Olimpiyat Tarihimizin en başarılı sonucunu aldığımız yıldan, tam 5 yıl sonra aynı gün olan 13 Eylül’de gerçekleştirdiğimiz bu röportajı sizlerle paylaşmanın mutluluğu içerisindeyiz.
Merhaba Barış Hocam öncelikle röportajımıza zaman ayırdığınız için teşekkür ederiz. Bizler, sizi yakından tanıyoruz ama yine de birkaç cümle ile sizin ağzınızdan da duymak isteriz.
Barış Esen Kimdir ?
35 yaşında, hayatı anlamaya çalışan, felsefeyle düşünmeyi seven, 9 yaşında satrançla tanışmış 13 yaşında ilk Türkiye Yaş Grupları Şampiyonası oynamış sonrasında ise ömrünü satranca adamış bir satranç emekçisi diyebiliriz.
Satranca hangi vesile ile başladınız?
Babam vesilesiyle başladım. Kendisi, öğretmen arkadaşlarıyla sık sık satranç oynardı, ben de izlerken anlamaya çalışırdım. İlgimi fark edince bir gün bana da öğretti.
Profesyonel olmaya ne zaman karar verdiniz?
İkinci yaş grupları turnuvamda milli takım havuzuna girmiştim. O duyguyu tadınca daha çok öğrenerek başarılı olmak istedim ve IM Fikret Sideifzade Hocam ile çalışmaya başladık.
Profesyonel olma düşüncem ise 18 yaşımda yaş gruplarında şampiyon olduğumda, sanırım 2004 yılıydı Ürgüp’e gitmiştik. O zamanlar federasyonun milli takım antrenörü Mikhail Gurevich’ti. Satranca olan bakış açısı, bizlere öğrettikleri bende bu duyguyu oluşturdu.
Sizin için Türk satrancında ilkleri gerçekleştiren kişi olarak söz edilmekte bu konuda ne düşünmektesiniz? Gerçekleştirdiğiniz ilklerden biraz bahsedebilir misiniz?
19 Yaşımda IM olduğumda Türkiye’nin en genç IM’siydim. 24 Yaşımda GM olduğumda aynı şekilde Türkiye’nin en genç ilk GM’siydim. Sonra Emre Can tarafından bu iki rekor da kırıldı (gülerek söylemekte) . Avrupa Bireyselden (2011) dünya kupasına kalan ilk Türk sporcuyum. Bunu da sonrasında GM Emre Can gerçekleştirdi. En çok 2700 rating üstü oyuncuyu yenen Türküm. Sanırım henüz bu rekoru Emre Can kıramadı. ( Gülmeye devam ediyor )
Puan aldığınız en yüksek ratingli oyuncular kimlerdi?
Judit Polgar ( Dünya sıralamasında ilk 10’a giren tek kadın sporcu ) , Vallejo Pons, Thomashevsky yendiğim oyunculardı. Bu yıl dünya şampiyonluğu maçı oynayacak Candidatesi kazanan Ian Nepomniachtchi, Micheal Adams gibi oyuncularla da beraberliklerim var.
Harika Sonuçlar! Sizi bu seviyeye çıkartan, diğerlerinden farklı kılan şey ne oldu? Nasıl GM oldunuz?
Tutkuyla tüm gün satranç düşünüp, 10-12 saat çalışıyordum. Çoğu gece rüyamda bile pozisyon analiz ediyordum.
Rusça bilmememe rağmen Rus kitaplarını anlayana kadar inceliyordum. Bu çalışma temposunu uzun süre devam ettirince başarı da beraberinde geliyor.
Artık turnuvalarda eskisi kadar sık oynamıyorsunuz. Oyunculuk yerine antrenörlüğe mi yoğunlaştınız?
Öyle de diyebiliriz ama ben dünya kupasına kalırken de, büyük usta olurken de yoğun bir şekilde antrenörlük yapıyordum. 2017 yılında her iki alanda istediğim başarıları yakalayamadığımı düşünerek birini seçmem gerektiğine karar verdim ve son dört beş yıldır antrenörlük kısmına ağırlık verdim.
Antrenörlük kariyerinizden biraz bahsedebilir misiniz?
16 yıllık antrenörlük geçmişimde yüzlerce sporcunun milli takım havuzuna girmesine katkı sağlamışımdır. Bunun yanı sıra Avrupa Okullar, Dünya Okullar, Avrupa Yaş Grupları, Dünya Yaş Grupları gibi önemli turnuvalarda da dereceye giren ve genç yaşta ünvan kazanan öğrencilerim oldu.
2012 yılında SBS şampiyonu olan WFM Ezgi Menzi, 8 yaş Avrupa Şampiyonu olan FM Denizcan Temizkan, 12 yaş Avrupa yaş grupları ikincisi IM Ekin Barış Özenir, FM Kaan Aydınçelebi, CM Doruk Karaoğlan uzun yıllar çalıştığım sporculardan birkaçı.
Antrenörlükteki hedefleriniz nedir?
Bildiğim kadarıyla bugüne kadar dünya yaş gruplarında şampiyon olan hiç Türk sporcu olmadı. Önce Avrupa Yaş Gruplarında sonrasında ise Dünya Yaş Gruplarında şampiyon yetiştirmek, ek olarak bu sporculara genç yaşta WGM ve GM ünvanları kazandırıp A Milli takımda oynayacak düzeye getirebilmek istiyorum.
Mesela şu an 17 yaşta IM olan Ekin Barış Özenir’den çok umutluyum. Birçok güçlü GM’i yenebiliyor ve üst düzey satranç oynuyor. Birkaç yıl içinde GM olacağını düşünüyorum.
Sizin gibi başarılı olmak isteyen genç antrenörlere ne önerirsiniz?
Satranç seviyelerini geliştirmelerini, çocuk psikolojisi hakkında da araştırmalar yapmalarını öneririm.
Son sorularımıza geliyoruz. Sizce bir ustadan eğitim almadan FM, IM, GM gibi ünvanlara ulaşmak mümkün mü?
Bir noktaya kadar mümkün olabilir. Çok çalışarak yaş gruplarında milli takıma girebilirler ya da NM gibi en alt ünvanlara erişebilirler ama o noktaya gelebilmeleri için çok fazla hata yapmaları ve 1 saatte anlayabilecekleri pozisyonları anlamaları adına bazen 40 saat harcamaları gerekecek. Burada şans da önemli faktör çünkü çok çalışmanın yanı sıra bir diğer önemli husus da doğru çalışmak. Siz çok çalışabilirsiniz lakin nasıl çalışıyorsunuz? Hangi tarafınız eksik? Bunu kişinin kendisinin fark etmesi ve üzerine gitmesi o kadar kolay değil. Sonrasında bir de çok çalışıp istenilen sonuç alınmayınca sporcunun motivasyonu tamamen kaybolabiliyor ve başarılı bir sporcu olabilecekken satrançtan vazgeçebiliyor.
Haliyle Amerika’yı tekrardan keşfetmeye gerek yok. Zaman ve enerji sınırsız değil. Sıçrama yaptığım dönemlerde ben de hep bir hoca eşliğinde çalıştım. Çünkü kendi başıma belki 1 yılda ulaşamayacağım hedefe, hocalarımın bilgi ve tecrübesi sayesinde yanlış yollara sapmadan kısa sürede ulaşabildim.
Son olarak Türk satrancının gelişimi hakkında ne düşünmektesiniz? Başarılı olmak isteyen sporculara ne önerirsiniz?
13 Yaşımda 1300 UKD puanına sahipken ilk Türkiye Yaş Grupları turnuvama katıldığımda en yüksek elolu Türk sporcu rahmetli FM Ali İpek’ti. Şimdilerde 10’dan fazla GM, 20’den fazla IM ve adını dahi bilmediğim birçok genç FM’lerimiz var. Büyük ilerleme içerisindeyiz. Artık neredeyse tüm şehirlerde IM, GM düzeyinde ünvanlı antrenörler bulunuyor. Olmayan iller de online eğitim sayesinde iyi eğitmenlerden ders alabiliyor. Mesela bu yıl 9 Yaş Türkiye Şampiyonu olan Görkem Ünsal. Niğde’de yaşamasına rağmen bir yandan İzmir’de yaşayan benle çalışabiliyorken, bir yandan da Dubai’de yaşayıp BAE genç milli takımını çalıştıran Mert Abi ile (GM Mert Erdoğdu) çalışabiliyor. Bu da ülke satrancında büyük ilerleme sağlıyor.
Genç sporculara ise hayallerinin peşinden gitmelerini öneriyorum. Artık bir satranç ülkesiyiz. Dünya satranç şampiyonu bizim ülkemizden çıkabilir. Ben buna inanıyorum.
Barış Hocam, bize vakit ayırdığınız için tekrardan çok teşekkür ederiz.
Ne demek, her zaman.
Röportaj-Yorum: Ozan Öz
